Περίπου 88 εκατομμύρια τόνοι τροφίμων σπαταλούνται στην ΕΕ κάθε χρόνο, εκ των οποίων περισσότεροι από τους μισούς προέρχονται από νοικοκυριά. Προκειμένου λοιπόν, να μειώσουμε αυτή τη σπατάλη τροφίμων, χρημάτων και πόρων χρειάζεται όλοι να αναλάβουμε δράση, αλλάζοντας τον τρόπο με τον οποίο ψωνίζουμε, μαγειρεύουμε και σχεδιάζουμε τα γεύματά μας.
Ας δούμε αναλυτικά τι μπορούμε να κάνουμε:
- Οργανώστε τα γεύματα σας
Ένας εύκολος τρόπος για να οργανώσουμε τα γεύματα μας είναι να προετοιμάσουμε ένα εβδομαδιαίο πλάνο με τα φαγητά που θέλουμε να φτιάξουμε. Με αυτό τον τρόπο θα αγοράσουμε τα υλικά που θα χρειαστούμε και θα αποφύγουμε τυχόν δαπάνες.
Πριν πάμε για ψώνια καλό είναι να ελέγξουμε τι έχουμε στο ψυγείο και στα ντουλάπια της κουζίνας μας ώστε να ξέρουμε τι έχουμε. Επίσης είναι πολύ βοηθητικό να έχουμε μια λίστα αγορών. Όταν πηγαίνουμε για ψώνια καλό είναι να είμαστε χορτάτοι και όχι νηστικοί γιατί έτσι έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες να αγοράσουμε τρόφιμα που δεν χρειαζόμαστε. Επιπλέον όταν ψωνίζετε να προσέχετε τις προσφορές καθώς αγοράζοντας ποσότητες μεγαλύτερες από αυτές που χρειαζόμαστε καταλήγουμε να τις πετάμε.
Τέλος αξίζει να αναφέρω ότι μπορείτε να αγοράζετε φρούτα και λαχανικά τα οποία μπορεί να μην έχουν το τέλειο σχήμα ή να έχουν κάποια σημάδια αλλά είναι εξίσου νόστιμα και θρεπτικά.
- Μάθετε πώς να αποθηκεύετε τα τρόφιμά σας
Για αρχή να θυμάστε τον κανόνα “first in – first out”. Τι σημαίνει αυτό? Καταναλώνουμε πρώτα τα τρόφιμα με την πιο κοντινή ημερομηνία λήψης. Όταν αγοράζουμε για παράδειγμα ένα πακέτο μακαρόνια το βάζουμε στο πίσω μέρος του ντουλαπιού ώστε να καταναλώσουμε πρώτα το πακέτο με τα μακαρόνια που ήδη έχουμε. Οργανώνουμε σωστά το ψυγείο. Στο πάνω ράφι διατηρούμε τα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα, όπως για παράδειγμα το χθεσινό φαγητό. Στο κάτω ράφι τοποθετούμε το ωμό κρέας και ψάρι αφού πρώτα τα έχουμε βάλει σε κλειστά δοχεία για να αποφύγουμε τυχόν επιμόλυνση από ζουμιά που ίσως στάξουν. Τέλος φυλάσσουμε σε ξεχωριστό συρτάρι τα φρούτα και τα λαχανικά.
- Κατανόηση των εννοιών στις ετικέτες τροφίμων «ανάλωση έως» έναντι «ανάλωση κατά προτίμηση πριν από»
Η επισήμανση «Ανάλωση έως» («Use by» ή «Ημερομηνία λήξης») αφορά την ασφάλεια του τροφίμου, δηλαδή δείχνει μέχρι πότε μπορεί το τρόφιμο να καταναλωθεί με ασφάλεια, υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι έχετε τηρήσει τις οδηγίες αποθήκευσης και συντήρησης που αναγράφει. Αν αυτή η ημερομηνία παρέλθει, μπορεί να υπάρχει κίνδυνος δηλητηρίασης, επομένως το τρόφιμο πρέπει να πεταχτεί. Στα είδη τροφίμων που έχουν τέτοιου είδους σήμανση συμπεριλαμβάνονται τα κρύα γαλακτοκομικά προϊόντα, τα μαγειρεμένα κρέατα και οι έτοιμες σαλάτες, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ενημέρωσης για τα Τρόφιμα (EUFIC).
Αντίστοιχα, η επισήμανση «Ανάλωση κατά προτίμηση πριν από» (ή «Best before») αφορά τη γεύση και την υφή του τροφίμου, αλλά όχι την ασφάλειά του. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως δεν κινδυνεύετε αν καταναλώσετε το προϊόν για κάποιο διάστημα αφότου παρέλθει η ημερομηνία αυτή, αλλά μπορεί να έχει διαφορετική γεύση ή υφή. Στα είδη τροφίμων που έχουν τέτοιου είδους ημερομηνίες συμπεριλαμβάνονται τα κονσερβοποιημένα, τα αποξηραμένα και τα κατεψυγμένα, σύμφωνα με το EUFIC.
- Χρησιμοποιήστε ό,τι έχετε
Καλό είναι να ελέγχουμε τακτικά τι υπάρχει στο ψυγείο και τα ντουλάπια και να καταναλώνουμε τρόφιμα που πλησιάζουν την ημερομηνία λήξης τους. Επίσης, μπορούμε να γίνουμε δημιουργικοί, βρίσκοντας συνταγές για το πώς να μαγειρεύουμε με λίγα υλικά.
Επιπλέον, μπορούμε να συνδυάσουμε τυχόν λαχανικά που έχουν απομείνει στο ψυγείο με ζυμαρικά ή να τα προσθέσουμε μέσα σε μία σούπα ή σε μία ομελέτα. Μπορούμε με αυτό τον τρόπο να απολαύσουμε μια νέα συνταγή και να αποφύγουμε να πετάξουμε καλό φαγητό.
Επίσης, μπορούμε να καταψύξουμε τυχόν φαγητό που περίσσεψε για να το καταναλώσουμε μια άλλη φορά. Σε αυτή την περίπτωση το φαγητό καλό είναι να καταναλώνεται εντός 3 μηνών. Επιπλέον, μπορούμε να καταψύξουμε ώριμα φρούτα και να αποτελέσουν μια ωραία προσθήκη σε smoothies!
- Αποφύγετε να σερβίρετε μεγάλες μερίδες.
Είναι προτιμότερο να σερβίρουμε μια μικρή μερίδα στο πιάτο μας και να το ξαναγεμίσουμε εάν χρειαστεί παρά να πετάξουμε το φαγητό από το πιάτο μας στον κάδο. Για το λόγο αυτό, καλό είναι να χρησιμοποιούμε πιάτα μικρότερου μεγέθους για να σερβίρουμε το φαγητό.
Μπορούμε επίσης, να χρησιμοποιήσουμε τα υπολείμματα από το μεσημεριανό μας γεύμα για την επόμενη μέρα. Εάν δεν υπάρχει αρκετό φαγητό τότε μπορούμε να ανακατέψουμε το φαγητό με άλλες τροφές και να έχουμε ένα νέο φαγητό, πχ. ρεβίθια με ρύζι ή μπιφτέκια από φακές που περίσσεψαν ή κοτόπουλο με λαχανικά και ρύζι.
Επίσης, μπορούμε να μετράμε την ποσότητα του φαγητού που θέλουμε να μαγειρέψουμε ή να σερβίρουμε με κούπες ή ζυγαριά ή κάποια άλλη μεζούρα.
Στην περίπτωση που βγούμε έξω για φαγητό και δεν έχουμε φάει όλη τη μερίδα μας τότε μπορούμε να ζητήσουμε να το πάρουμε πακέτο μαζί μας. Το κρέας που περίσσεψε μπορούμε να το χρησιμοποιήσουμε σε σάντουιτς ή μέσα σε σαλάτες.
Τέλος, εξίσου σημαντικό είναι να απολαμβάνουμε το φαγητό μας τρώγοντας ενσυνείδητα, μακριά από οθόνες. Με αυτό τον τρόπο καταναλώνουμε την ποσότητα που πραγματικά χρειαζόμαστε.
6. Μουχλιασμένα τρόφιμα.
Σε περίπτωση που εμφανιστεί μούχλα σε κάποια τρόφιμα υπάρχει ένας κανόνας ο οποίος θα μας βοηθήσει να αποφασίσουμε εάν θα πετάξουμε το τρόφιμο αυτό ή όχι.
Τα σκληρά τρόφιμα είναι ασφαλή για κατανάλωση μόλις αφαιρεθεί το μουχλιασμένο μέρος μαζί με τη γύρω περιοχή. Κόβουμε περίπου 2,5 με 3 εκατοστά από το μουχλιασμένο μέρος και τη γύρω περιοχή. Αυτό περιλαμβάνει σκληρά τυριά, σκληρά αλλαντικά (όπως σαλάμι και ζαμπόν) και σκληρά φρούτα και λαχανικά (όπως λάχανα, πιπεριές, καρότο).
Τα μαλακά τρόφιμα πρέπει να απορρίπτονται μόλις αρχίσουν να μουχλιάζουν. Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει το μαγειρεμένο φαγητό, τα μαλακά τυριά (πχ. cottage, ανθότυρο), τα γιαούρτια και άλλα γαλακτοκομικά προϊόντα, το ψωμί, οι μαρμελάδες και τα μαλακά φρούτα και λαχανικά (όπως αγγούρια, ροδάκινα, ντομάτες, μούρα κ.α.). Αυτό συμβαίνει επειδή η μούχλα μπορεί να εξαπλωθεί στα μαλακά τρόφιμα και εμείς να μην μπορούμε να τη δούμε με γυμνό μάτι.
7. Μοιραστείτε το extra φαγητό
Εάν έχετε φαγητό ή γλυκά τα οποία γνωρίζετε ότι δεν μπορείτε να τα καταναλώσετε μόνοι σας τότε μοιραστείτε τα. Μπορείτε να τα μοιραστείτε με φίλους ή συναδέλφους στη δουλειά.
8. Επαναχρησιμοποίηση των τροφίμων, όπου είναι δυνατό.
Προσπαθήστε να επαναχρησιμοποιήσετε τα υπολείμματα τροφίμων πριν φτάσουν στον κάδο. Για παράδειγμα, οι πατάτες μπορούν να ψηθούν στο φούρνο με τη φλούδα τους, κάποια λαχανικά και αρωματικά μπορούμε να τα μαγειρέψουμε και να φτιάξουμε ζωμούς λαχανικών και να βάλουμε στη κατάψυξη.
Κρατήστε ένα ημερολόγιο σπατάλης τροφίμων και γράψτε δημιουργικούς τρόπους για να σταματήσετε να σπαταλάτε φαγητό. Υπάρχουν και κάποιες διαθέσιμες εφαρμογές όπου μπορείτε να βρείτε στο internet.
Για ό, τι δεν μπορεί να σωθεί, η κομποστοποίηση είναι μια επιλογή. Η κομποστοποίηση είναι μια φυσική διαδικασία όπου οι μικροοργανισμοί βιοδιασπούν τα απόβλητα των τροφίμων, μετατρέποντάς τα σε μία πλούσια σε θρεπτικά συστατικά σκούρα ουσία που ονομάζεται κομπόστ ή χούμος. Στο σημείο αυτό πρέπει να πούμε ότι ενώ η κομποστοποίηση των τροφίμων δεν μειώνει τη σπατάλη τροφίμων, μπορεί ωστόσο να συμβάλει σημαντικά στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Μπορείτε να βρείτε τους αντίστοιχους κάδους κομποστοποίησης σε διάφορα σημεία της πόλης ή του δήμου σας.
Βιβλιογραφία:
- How to reduce food waste at home, Last Updated : 12 September 2021, www.eufic.org